[ Ana Sayfa ] [ Yukarı ] [ Hvkk Kuruluş ] [ Türkkuşu ] [ Bulutlar ] [ Govde ] [ Motor ] [ F16 Motor ] [ Kokpit ] [ Konusma ]

a. Cirrus (Ci) : Beyaz renkte çok ince ıplıkler halınde veya dar şeritler şeklınde müstakıl bulutlardır Görünümlerı lıf veya ıpek parlaklığındadır Bu bulutlar genellıkle cırrocumulus ve altocumulus bulutları ıle cumulunımbus bulutlarının üst kısımlarında meydana gelirler Cirrus bulutlan hemen hemen ufak buz krıstallennden teşekkül ederler

b. Cirrocumulus (Cc): Kum taneleri veya küçük dalgacıklar halinde oldukça küçük kümecıklerden meydana gelmiş ince beyaz ve gölgesiz bulut örtüsüdür Bunlar toplu halde oldukları gibı ayrı ayrı parçalar halinde de görülebılırler

c. Cirrostratus (Cs) : Cırrostratus'ler gökyüzünü tamamen veya kısmen kaplarlar ve genellikle hale olayını meydana getırirler Bunlar şeffaf, saça benzer, beyazımsı lıfler halinde düzgün görünümlü bulutlardır Bu bulutlar, Cırrus ve Cırrocumulus'lenn bırleşmesinden, altostratus bulutlarının veya cumulonımbus'lerın örs kesımlerının yayıimasından meydana gelırler.

d. Altocumulus (Ac) : Genellıkle gölgelı, beyaz ve grı renge sahıp bulut örtüsü ve kümelerıdır. Bu bulutlar kısmen lif halınde yayılmış olduğu gıbı, ayrı ayrı durumda olan tabakalar, yuvarlak kütlelerden ve tomurcuklardan meydana gelir.

e. Altostratus (As) : Semayı kısmen veya tamamen kapatan, çızgılı, lıf veya düzgün görünüştekı grimsi veya mavimsi renkteki bulut tabakasıdır Bazı kısımları çok ınce olduğundan, Güneş sankı buzlu cam arkasındaymış gıbı bır görünüm alır. Altostratus bulutu Hale olayını göstermez.

Altostratus bulutları yatay olarak bırkaçyüz kilometre genışlığinde bir sahayı kapsarlar ve dikey olarak birkaç yüz, kalın olanları ıse bin metre kalınlığında olabılırler Bu bulutlar su damlaları ve buz kristallerınden oluşurlar Genel olarak üç kısımdan meydana gelırler.

* Yukarı kısımları tamamen veya kısmen buz krıstallerınden,

* Orta kısımları kar ve buz krıstallen ile aşırı derecede soğumuş su damlaları karşımından,

* Aşağı kısımları ıse kısmen aşırı derecede soğumuş veya normal su damlalanndan teşekkül etmiştir.

Altostratus'lerden Güneş ve Ay daıma donuk bır şekilde görülür ve bılhassa kalın kısımlan ışığı hıç geçırmez. Yağış genel olarak bu bulutlardan yağmur, kar veya buz paletlerı şeklinde olur

g. Stratocumulus (Sc) : Gri ve beyazımtırak renkte yada herikı renge bırden sahıp olan bulutlardır, Bu bulutlar toplu halde veya ayrı olabılen mozayik görünümünde yuvarlak kütleler ve tomarlardan teşekkül ederler

h. Stratus (St) : Genellikle gri renkte, muntazam görünüme sahip bulutlardır. Stratus'lerden çısenti, buz prızmaları ve kar grenleri yağışı meydana gelir. Güneş bu bulutlardan görüldüğü zaman, bulutların hudutlan kolayca görülebilir.

ı. Cumulus (Cu) : Üst kısımları karnıbahar görünümünde teşekkül eden, küme, kubbe veya kubbeler halinde dıkine olarak gelişen, genel olarak kesıf durumda bulunan müstakil bulutlardır. Cumulusların Güneşle aydınlanan kısımlan çoğu zaman parlak beyaz görünüme sahiptir Bu bulutların tepe ve yan kısımları tomurcuğu andıran kümeler halinde olmasına rağmen, tabanları nispeten koyu ve hemen hemen düzgündür

j. Cumulonimbus (Cb): Dağ ve kuleler biçıminde, büyük bır dikıne uzanışa sahip, yoğun ve koyu bir buluttur, Üst kısımları düz, lıfli veya çizgilı bir görünüme sahıptır Cumulonimbus bulutların üst kısımlan ÖRS veya SORGUÇ'lar şeklınde yayılır Bu bulutların altında düzensız biçimde alçak bulutlar teşekkül eder, bunlar Cumulonimbuslarla bır arada veya ayrı olarak bulunabilirler.

Yer rüzgarının yönü, ıstasyon yuvarlağı merkez olmak üzere, 000 - 360 derece üzerınden bır okla gösterilır Rüzgarın ortalama hızı ise, yön okunun ucuna çizilen çızgılerle gösterilır. Yarım çizgıler 5, tam çizgiler ise 10 Knot'lık rüzgar hız değerinı gösterir Tam çizginın uzunluğu 7 mm,, kısa çizgilerin uzunluğu ise 3,5 mm olmalıdır. Rüzgar hız gösterıcı çizgileri, Kuzey yarımkürede rüzgar okunun soluna, Güney yanmkürede ise sağına doğru uzanır.

Bulutların dışında, Atmosferde veya yeryüzünde meydana gelen her türlü yağış hadıselerine, boşlukda serbest duran veya yere ulaşan her çeşit sıvı veya katı parçacıklara, esas ıtıbariyle Optiki veya Elektriki özelliklere sahip olayların tümüne birde "METEOR" denir Meteorlar dört ana grupda toplanmışdır:

Serbest havada hareketsiz duran veya Atmosferden aşağı doğru düşen, rüzgar tarafindan yeryüzünden yukarıya kaldırılan, yeryüzünde cısimler üzerınde toplanan katı ve sulu parçacıklara sahip Meteorlara "Hidrometeor" denir, Bunların yere kadar ulaşıp düşmelerine "YAGIŞ", düşüşleri sırasında Atmosferde buharlaşmalarına da "VÎRGA" denir.

Bulutlar, meydana getirmiş oldukları yağış şekilleri ile de kolayca teşhis edilebılırler Hangı bulutlarda ne tür yağışlann meydana geldiği aşağıdaki tabloda açık olarak gösterılmışdır. Bilhassa gecelerı bulut teşhisi çok zor olduğundan, rasatçılann bu tablodan faydalanmaları gereklidır.

a. Yağmur (Rain) : Çapları 05 mm.'den büyük olan su damlalarının bulutlardan yeryüzüne düşmesine yağmur denir.

* Aralıklı Yağmur : Rasat yapılan son saat içinde, yanmı bır saatlık perıyot içinde, şıddetinde az da olsa bır değişiklik olmakla birlikte, en az bır defa kesılen ve tekrar başlayan yağmurdur.

* Devamlı Yağmur : Rasatı saat dahil, rasattan önceki yaklaşık bir saatlık periyot içinde şiddetinde az da olsa bir değişıklik olmakla bırlıkte, ara vermeden devam eden yağmur yağışıdır.

Yağmur Şiddetıne göre yağmur çeşitleri :

* Hafıf Yağmur : Rasat saatındekı 10 dakıkalık perıyot esnasında 0 5 mm'den daha az su bırakan yağmurdur.

* Mutedil Yağmur : Rasat saatındeki 10 dakıkalık perıyot esnasında 0 5 ıla 13 mm arasında su bırakan yağmurdur.

* Kuvvetli Yağmur : Rasat saatindeki 10 dakikalık perıyot esnasında 13 mm 'den daha fazla su bırakan yağmurdur.

b. Donan Yağmur (Freezing Rain) : Aşırı derecede su damlalarının yeryüzüne veya havada uçan bir cisme çarparak donmasına DONAN yağmur denır. Böyle durumlarda yerdekı sıcaklık 0 Dereceye yakındır. Donan yağmur yağışı genellikle kuvvetlı SICAK CEPHE Envenzyonlarının altında meydana gelir. Bu tür yağış genellıkle uçaklar ıçim büyük tehlıke oluşturur.

c. Çisenti (Drizzle) : Çapları 05 mm'den küçük olan ve oldukça muntazam bır yapıya saip su damlacıklarından meydana gelen yağışdır. Çısenti yağışı oldukça kalın ve alçak, hatta yere kadar değen (Sis) STRATUS bulutlanndan meydana gelir.

d. Kar (Snow): Sıfır Santıgrad dereceden haylı aşağı sıcaklıklarda, çeşitli buz krıstalleri, buna karşılık 0 C dereceye yakın sıcaklık derecelerinde kuşbaşı büyüklüğündL yağan, genellıkle dal budak salmış veya yaldız biçimındekı katı yağışlardır,

e. Kar Paletleri (Snow Pallets) : Beyaz ve sık buz zerrelerı yağışı olup, taneler küre veya koni şeklindedır Bunların çapları yaklaşık olarak 2 ıla 5 mm arasındadır. Buz zerrelerı gevrek olduklarından, sert bir yüzeye düştüklerınde parçalanırler. Kar paletlerı genellıkle sıcaklığın 0 derece cıvarında olduğu zaman, sağanak ıçınde kuşbaşı kar veya yağmıırla beraber yere düşer.

f. Buz Paletleri (Grezil) : Saydam veya yan saydam, küre veya konı şeklınde, bazen şekilsiz olan ve çapı 5mm veya daha az olan buz taneleri yağışıdır

g. Dolu (Hail) : Çapı 5 ıla 50 mm, bazen daha fazla olan, sert buz toprakları şeklındekı katı yağıştır. Dolu yağışı Cumulonimbus bulutlarından meydana gelir. Bır dolunun kesıti incelendığinde, iç ıçe tabakalar görülür. Bunun sebebı; dolu tanesini dikey akımlar sebebıyle bulut içinde defalarca aşağı ve yukarı hareket etmesidir.

Dolu yağışı, yağışın şiddetine ve tanelerin büyüklüğüne göre, başta uçuculuk olmak üzerc, tarım alanında, ulaşımda, şehircilikde, hayvancılıkda ve bunun gibi, insan yaşamını etkıleyen en önemlı meteorolojik olaydır.

h. Sis (Fog) : Çok küçük su damlacıklarının havada hareketsız kalışı olayına, dığer bır ifadeyle, STARTUS bulutunun yer üzerinde teşekkül etmış şeklıne sis denır Genel olarak sısın tabanı yerden 300 fit veya daha fazla bir seviyeye yükselmesı halındı. STRATUS bulutu olarak rapor edilir. Sis içinde Nısbi nem % 80'ın üzerinde olur ve sıcaklık ıle işba Sıcaklığı (Dewpoınt) arasındaki fark genellikle 2 Dereceden azdır Aradakı bu fark 2 Dereceyı geçince, sis dağılır veya teşekkül etmez.

Sısin rengi beyaz ve parlaktır Bazen toz \eya dumanla karıştığı zamanlarda sarımtrak bır renk alır ve bu durumda daha kesıf oiarak görüldüğünden, yer üzerinde uzun müddet kalabilır.

c. Duman (Smoke) : Yanmalardan meydana gelen küçük parçacıkların havada serbest kalışı olayıdır. Yere yakın sevıyelerde veya Serbest Atmosferde meydana gelebilır.

d. Toz veya Kum Sürtülmesi ve Savrulması : îstasyon veya cıvarında kuvvetli ve türbülanslı rüzgar tarafından yerden yeterince yükseğe kaldırılmış toz veya kum parçacıklarının bir araya toplanmasıdır

e. Kum veya Toz Fırtınası : Türbülanslı ve kuvvetli rüzgar tarafından çok yükseklere kaldırılmış toz veya kum parçacıklarının bir araya toplanmış şeklidir. Kum veya Toz Fırtınası genel olarak kumlu veya tozlu yüzeyler üzerınde meydana gelır ve uzun mesafeler katederek, tozsuz ve kumsuz sahalara da toz ve kumu taşıyabilır. Toz veya kum firtınası bazen büyük bir duvar görünümüne de sahip olabılir

Cephe durumlarında bu tozlar yağışa karışarak ÇAMUR veya RENKLÎ yağışlara sebep 'labilır Kuvvetlı olduğu zamanlarda 500 metreden az, normal kum veya toz fırtınalarında ıse 500 ıla 1000 metre arasında olur.

f. Kum veya Toz Hortumu (Şeytan Fırtınası) : Toz veya kum parçacıklannın dikey bır sütun halinde yukanya doğru yükselmış şeklidir. Bunların çapları oldukça küçük olur. bu tür firtınalar daha ziyade yere yakın sevıyelerde, yerın fazla ısınması ıle fazla kararsızlık olduğu zamanlarda meydana gelir.

Güneş ve ay ışıklarının yansıması netıcesinde meydana gelen olaylara PHOTOMETEOR denir

a. Hale Olayı : Atmosferde süspansıuon halde olan buz kristallerınden ışığın vansıması ve kırılması sonucu meydana aelen Hale bazı renkler gösterebilir

b. Taç : Güneş ve ay etratında nıspeten kuçük bir çapta sıra halinde merkezıleşmiş, bir veya birden fazla, ender olarak üçden fazla renkli şerıdın görülmesi olayıdır Bu şeridin iç kısmındaki sıra mor veya mazı renkte olup, dış kısımlara gidildıkçe bu renk kırmızılaşır.

c. Gökkuşağı : Işığın atmosferdeki su damlalarının teşkil ettiği perde üzerınden geçerken kırılması ve yansıması sonucu, mordan kırmızıya kadar sıralanan renklerle meydana getirdiği kavisli bir çizgı demetidır. Renklerin sıralanması şu şekilde olur; Kırmızı, Turuncu, Sarı, Yeşil, Mavi, Lacivert ve Mordur.

d. Papaz Halkası : Merkezi güneş veya ay üzerinde bulunan, ıç tarafinda mavımsı, dışta kırmızımsı kahverengi bir bantla çevrıli, beyazımsı bir halkadır

e. Serap : Uzakta bulunan cısimlerın kararlı veya dalgalı, tek veya çok, dık veya kıvrımlı, büyük veya küçük olarak görülmesıne sebep olan OPTÎK bır olaydır. Serap ıçınde görülen cisımler, bazen ufka nazaran gerçekte olduğundan çok yüksek veya alçak bır yerde görülür. Ufkun altında veya dağların arkasında bulunan cisimler görülür hale gelebılır Buna karşın normal şartlar altında görülebilir olan cisimler de Serap meydana geldığınde gözden kaybolur.

Serap, yoğunluk farklılıkları sebebiyle kırılma indeksleri büyük ölçüde değışen hava tabakaları arasından geçen ışık hüzmelerinın kırılmasıyla meydana gelir. Bundan dolayı, Serap, yeryüzü sıcaklığının hava sıcaklığından oldukça farklı olduğu zamanlarda görülür

Atmosferdekı elektrıkiyetin görülür veya duyulur bir şekil almasına ELEKTROMETEOR denir Bu olay daha ziyade şımşek, gökgürültüsü gibi devamsız elektnk boşalmaları veya aşağı yukarı devamlılık gösteren Kutup Aurora'sı şeklinde kendini gösterir

a. Oraj (Thunderstorm) : Kuvvetli ışık pırıltısı (şımşek), şıddetli veya gümbürtülü ses (Gökgürültüsü) ile karakterize edılen ani elektrik boşalmalarından bıri veya birkaçına bırden ORAJ denır. Orajın kaynağı, dikey gelişmelı bulutlardan bırı olan CUMULONIMBUS'tur

Oraj, genellıkle yağışla bırlıkte meydana gelir ve yağış yere ulaştığında, bu yağışın türü sağanak şekılde yağmur, kar, kar paletleri, ve DOLÜ şeklınde olur. Orajla bırlıkte aynı zamanda kuvvetli rüzgar hamlesı (Gust) da meydana gelir.

b. Şimşek : Atmosferde meydana gelen kuvvetlı bir elektriki boşalmadır Şimşek aynı zamanda ışıklı bır olay olup, buluttan fışkırdığı gibi bulutun ıçınde de meydana gelebilır. Genel olark 3 tip şımşek vardır. Bunlar;

* Yere doğru olan boşalmalar : Buna halk arasında YILDIRIM adı da

verilir. Bu tıp ŞÎMŞEK, bulutla yer arasında meydana gelir ve zigzaglı bir yol takip ederek şeritler halinde aşağıya doğru iner

* Bulut Boşalmaları : Bu tıp ŞÎMŞEK, bır ora) bulutu ıçınde meydana gelır ve genellıkle görülemeyen dağınık bır aydınlık oluşturur. Buna DAIMÎ ŞIMŞEKLER de denır

* Hava Boşalnıaları : Bu tip ŞÎMŞEK yılanvarı bir yol takıp eder ve Ora) bulutundan yere çarpmaksızın doğrudan doğruya havaya geçer.

c. Gökgürültüsü : Şimşek ile meydana gelen keskin ve gürültülü bir sestır Kısa mesafede bu ses keskın, şiddetlı ve kısa sürelıdır. Gökgürültüsünün müddetı, dağlık bölgeler harıç 30-40 sanıyeyi geçmez. Işık ile ses hızının farklı oluşu sebebıyle Şımşek, Gökgürültüsünün duyulmasından önce görülür. Bununla mesafe tahminıde yapılabılır Rasatçı ile boşalma sahası arasındaki uzaklığın artması halınde, Şimşek görülmesı ıle gökgürültüsünün ışitılmesı arasındaki zaman aralığı da artar Mesafe 20 kilometreyı geçtığı zaman artık Gökgürültüsü az işitılır veya hıç duyulmaz.